Ten sok zadba o twoją odporność jesienią. Doceniali go starożytni Egipcjanie i kochają go babcie z Podkarpacia

Sok z czarnego bzu, syropy i inne wyroby z tej rośliny zajmują w domowej apteczce szczególne miejsce. Wynika to przede wszystkim z niesamowitych właściwości bzu, który wpływa korzystnie na nasze zdrowie. Podpowiadamy, jak wykorzystać to bogactwo natury.

Czarny bez nazywany też bzem dzikim, lekarskim czy aptekarskim jest drzewem, które dorasta do 9 metrów wysokości i występuje na terenie całej Polski. To roślina, która od setek lat jest stosowana w polskim ziołolecznictwie. Co więcej, czarny bez był wykorzystywany już jako lek w starożytnym Egipcie, ze względu na jego wyjątkowe właściwości.

Surowcem leczniczym są owoce czarnego bzu oraz kwiaty. Białe kwiaty możemy już zaobserwować w czerwcu i lipcu, a także poczuć je z daleka, gdyż wydzielają specyficzny, słodki zapach. Natomiast czarne owoce bzu zawiązują się pod koniec sierpnia i utrzymują aż do października.

Wykorzystując bez do celów leczniczych, najczęściej przygotowuje się sok lub syrop. Roślina używana jest także w kosmetyce oraz kuchni. Warto jednak pamiętać, aby zbierając cenny czarny bez, robić to w miejscach oddalonych od ulic. Najlepiej szukać owoców na terenach zalewowych oraz na skrajach lasów. Zbiory kwiatów powinniśmy przeprowadzać w słoneczny dzień, zanim zaczną one przekwitać.  

Bardzo ważne jest także to, aby zbierając owoce czarnego bzu, uważać na te zielone, ponieważ do użytku nadają się jedynie te dojrzałe i ciemnoczarne. Jest to o tyle istotne, że w niedojrzałych owocach znajduje się toksyczny alkaloid — sambunigryna.

Czarny bez jest niezwykle bogaty w korzystne składniki. W jego kwiatach występują flawonole, które odpowiadają za działanie przeciwutleniające. Co ciekawe, w kwiatach rośliny występuje nawet 10 razy więcej flawonoli niż w jej owocach.

Oprócz tego czarny bez obfituje w witaminę C i witaminy z grupy B, w tym kwas foliowy, niacynę oraz kwas pantotenowy. Wykazuje on także właściwości bakteriobójcze i wirusobójcze. Udowodniono również w badaniach, że wyciągi z kwiatów bzu czarnego działają hamująco na rozwój szczepów gronkowca złocistego, odpowiedzialnych za niebezpieczne zakażenia szpitalne.

Co więcej, naukowcy wykazali, że spożywanie syropu z owoców czarnego bzu, przyspieszyło proces zdrowienia pacjentów zakażonych wirusem grypy, średnio o 4 dni. Badania były porównywane z grupą, która przyjmowała placebo.

Oprócz tego czarny bez wykazuje także inne właściwości prozdrowotne. Roślinę cechuje m.in. działanie:

• Przeciwutleniające — dzięki temu produkty z czarnego bzu przyczyniają się do hamowania procesów utleniania cholesterolu LDL. Dodatkowo ograniczają także stres oksydacyjny w całym organizmie.
• Napotne i przeciwzapalne — są to właściwości szczególnie istotne podczas przeziębienia i grypy, ponieważ pozwalają one szybciej wrócić do zdrowia. Związane jest to, z tym że spożycie owoców lub kwiatów czarnego bzu przyczynia się do obniżenia progu pobudzenia ośrodka termoregulacji, a także wzrostu odpowiedzi gruczołów potowych na podniesienie temperatury ciała.
• Moczopędne — preparat z czarnego bzu rozszerza naczynia nerkowe i utrudnia resorpcję zwrotną, zachodzącą w ścianach kanalików nerkowych, dzięki czemu wykazuje działanie moczopędne.
• Wykrztuśne — obecne w surowcu czarnego bzu triterpeny działają drażniąco na zakończenia nerwowe błony śluzowej żołądka, więc wywołują wzrost produkcji wodnistej wydzieliny dróg oddechowych, a w rezultacie wymuszają odruch kaszlu.
• Obniżające poziom cukru i lipidów — sok z czarnego bzu przyjmowany w niewielkich, regularnych dawkach, obniża poziom lipidów we krwi oraz redukuje stężenie glukozy.

Sok z czarnego bzu tak bardzo wpisał się już w naszą polską kulturę i stał się ważnym elementem ziołolecznictwa, że w 2010 roku wpisano go na listę produktów tradycyjnych, w kategorii "napoje" w województwie podkarpackim.

Według informacji udostępnionych przez Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi, na Podkarpaciu sok z owoców czarnego bzu jest robiony od wielu lat, a sposób jego przygotowywania jest przekazywany z pokolenia na pokolenie.

Kierując się wskazówkami przepisu podkarpackiego, powinniśmy najlepiej we wrześniu, zebrać czarne jagody bzu, oczyścić je i sparzyć wrzącą wodą przez kilka minut. Następnie owoce należy zgnieść, a wyciśnięty sok dosłodzić. Na koniec osłodzony sok podgrzewamy i jeszcze gorący wlewamy do przygotowanych słoików lub butelek.

Istnieje wiele innych przepisów na sok z czarnego bzu, oprócz powyższego, tradycyjnego przygotowania mikstury, możemy zdecydować się na stworzenie nieco innego smaku o jesiennych aromatach, który określa się także jako przepis leśników.

W celu przygotowania takiego soku musimy zaopatrzyć się w:

• 4 łyżki imbiru w proszku,
• 2 łyżeczki cynamonu,
• 2,5 szklanki dojrzałych owoców bzu,
• 6 szklanek wody,
• 3 goździki,
• 3-5 łyżek miodu.

Następnie owoce myjemy i przekładamy do garnka, gdzie gotujemy je na wolnym ogniu z wodą oraz przyprawami przez około 50 minut. Po wystudzeniu soku przecedzamy go przez sito. Do mikstury dodajemy miód i mieszamy, aż się rozpuści. Na koniec przelewamy sok z czarnego bzu do wyparzonych słoików i pasteryzujemy je przez 15 minut. Tak przygotowany napar przechowujemy w ciemnym oraz chłodnym miejscu.