​Jesteś rodzicem? Poznaj swoje prawa w pracy. Wiele osób nie ma o nich pojęcia

Zmiany w Kodeksie pracy miały na celu zabezpieczenie małych dzieci przed skutkami pracy rodzica poza "standardowymi" godzinami. Na ocenę tych zmian przyjdzie czas, jednak niektórzy pracownicy już teraz sygnalizują pewien problem.

Zmiany w prawie pracy w zakresie większej ochrony pracowników wychowujących małe dzieci funkcjonują już od 26 kwietnia 2023 roku, jednak nie każdy jest świadomy swoich praw. Przede wszystkim nowelizacja podwyższa wiek dziecka, którego rodzic jest uprawniony do skorzystania z przywilejów. Do tej pory była to granica 4 lat, natomiast aktualnie wynosi ona dwa razy więcej, bo 8 lat. Zmiany zostały zawarte w art. 178 § 2. Kodeksu pracy, który brzmi:

Oznacza to, że pracownik wychowujący dziecko, musi wyrazić zgodę na zatrudnienie w:

• godzinach nadliczbowych,
• porze nocnej,
• systemie przerywanego czasu pracy (art. 139 kp).

Dodatkowo bez zgody pracownika wychowującego dziecko do lat 8 nie można wysłać go na delegację poza stałe miejsce pracy.

Sprawdź również: 500 zł mandatu za kwiaty na balkonie? To nie żarty. Sprawdź, jak uniknąć kary

Warto również wspomnieć, że zawarte w tym przepisie pojęcie "wychowującego dziecko", nie dotyczy tylko i wyłącznie rodziców dziecka. Chodzi tu o faktyczną opiekę nad dzieckiem, a przesłanka braku małżeństwa czy pokrewieństwa nie istnieje. Dodatkowo opiekunem faktycznym może być osoba, która nie jest opiekunem ustawowym.

Pamiętajmy także, że jeśli oboje rodzice dziecka są zatrudnieni, z uprawnień nadanych na podstawie art. 178 § 2 Kodeksu pracy może korzystać tylko jedno z nich.

W art. 178 § 2 Kodeksu pracy niezwykle ważna jest przesłanka dobrowolności. To pracownik decyduje, czy chce podpisać oświadczenie, czy też nie. Co do zasady pracodawca nie może uzależnić decyzji o zatrudnieniu tylko i wyłącznie od złożenia oświadczenia przez potencjalnego pracodawcę. Jednak wiele osób zgłasza tę sytuację jako problem, gdyż pracodawcy wymagają od nich wyrażenia zgody w zamian za przyjęcie do pracy. W takich sytuacjach właściwy z punktu widzenia pracownika będzie kontakt z Państwową Inspekcją Pracy. To właśnie ta instytucja powinna pomóc w podjęciu dalszych kroków w takiej sytuacji.

Każdy pracownik ma obowiązek złożyć oświadczenie o korzystaniu z uprawnień rodzicielskich. W nim wyraża, bądź nie, zgodę na pracę w godzinach nadliczbowych, porze nocnej, systemie przerywanego czasu pracy czy też delegację poza stałe miejsce pracy. Należy jednak pamiętać, że przepisy prawa nie nakładają ważności tego dokumentu, ani nie zabraniają jego modyfikacji. Nie zostały również ustalone żadne ramy czasowe, jakie muszą minąć od złożenia oświadczenia do jego zmiany. Oznacza to, że pracownik ma pełne prawo w każdej chwili podjąć decyzję o zmianie swojego oświadczenia w sprawie korzystania z uprawnień rodzicielskich. Oczywiście przesłanka dobrowolności nadal musi zaistnieć.