Niebezpieczne węże w Polsce. Jeden gatunek jest jadowity

Jadowite węże w Polsce nie występują powszechnie. W zasadzie ograniczają się one do jednego gatunku - żmii zygzakowatej, na którą latem możemy natknąć się na terenie całego kraju To niebezpieczne zwierzę spotykane jest na obrzeżach lasów i podmokłych łąkach. Rzadko atakuje samo z siebie, a zgony po ukąszeniu są sporadyczne. 

Nie możemy jednak lekceważyć zagrożenia, bo kontakt ze żmiją zygzakowatą w ekstremalnych przypadkach może doprowadzić do śmierci. Przypomnijmy więc, w jaki sposób możemy odróżnić ją od pozostałych węży w Polsce.

Żmija zygzakowata (z łac. Vipera berus) to jedyny jadowity wąż w Polsce. Gad najczęściej osiąga do 90 cm długości, choć w polskich lasach spotykane są również osobniki, których ciało mierzy nawet do 120 cm. Grzbiet tego niebezpiecznego zwierzęcia może przyjmować brązowo-czerwone, czarne lub szare zabarwienie. 

Dla wyglądu gada charakterystyczne są jednak: 

• ciemny zygzak na plecach, 
• głowa o trójkątnym kształcie
• pionowe źrenice

Faktem jest, że takich oczu jak żmija zygzakowata nie ma żaden inny wąż w Polsce. Gad posiada długie, ruchome zęby połączone z gruczołami wytwarzającymi jad. Najbardziej aktywny jest o zmierzchu i w nocy, a atakuje wyłącznie, gdy zostanie nadepnięty lub ktoś zbliży się do niego na tyle, że poczuje się zagrożony. 

Ukąszenie żmii zygzakowatej pozostawia dwa, dobrze widoczne ślady nakłucia. Miejsce to szybko robi się opuchnięte i sine, a gdy przekazana zostanie duża ilość toksycznej substancji, ofiara może odczuwać wzmożone pragnienie, nudności i pocić się. Po ukąszeniu jadowitego węża dochodzi do zaburzeń krzepnięcia krwi, przez co osób pokąsanych nierzadko obserwowane są krwawienia z nosa. Obserwowane są również bóle brzucha, przyspieszone tętno i spadek ciśnienia krwi. 

Żmija zygzakowata to niebezpieczny wąż zwłaszcza w kontakcie z dziećmi, osobami starszymi, zmagającymi się z chorobami krążenia, uczulonymi na jad gada, pokąsanymi w głowę lub szyję. W takich sytuacjach dojść może nawet do utraty przytomności, a w skrajnych przypadkach do zgonu. 

Dlatego tak ważne jest, aby szybko uspokoić osobę ukąszoną przez żmiję zygzakowatą, (i tym samym spowolnić rozprzestrzenianie się substancji toksycznej w organizmie) oraz jak najszybciej zadzwonić po służby ratownicze, które podadzą jej surowicę. 

Zaskroniec zwyczajny (z łac. natrix natrix) to prawdziwy olbrzym wśród polskich węży. Ma dłuższe ciało od żmii zygzakowatej, lecz podobnie jak ona, występuje powszechnie w całym kraju. Gad standardowo mierzy od 1 do 1,5 metra i to samice z reguły są większe. 

To wąż niejadowity, barwy oliwkowozielonej z jaśniejszym podbrzuszem i dwoma charakterystycznymi plamami z tyłu głowy. Spotykany jest zwłaszcza na terenach podmokłych, w okolicach jezior, rzek i bagien. Gdy się boi, często udaje martwego, wypuszczając przy tym nieprzyjemną w zapachu ciecz, która ma za zadanie odstraszyć wroga. 

Gniewosz plamisty (z łac. coronella austriaca) bywa mylony z jadowitą żmiją zygzakowatą z uwagi na podobny układ plam na ciele. Gdy jednak dobrze się mu przyjrzymy, dostrzeżemy, że nie przypominają one typowego dla jadowitego gada zygzaka. 

Gniewosz plamisty jest także krótszy od żmii i nie posiada charakterystycznych dla niej pionowych źrenic. To niegroźny gad, który mierzy od 60 do maksymalnie 90 cm długości. Jego ciało zwykle ma szaro-brązowe zabarwienie, lecz zdarzają się także rdzawo-brązowe osobniki. Cechą typową dla gniewosza plamistego jest przebiegająca przez głowę i kark zwierzęcia ciemna plama w kształcie litery V. 

Ten niejadowity wąż w Polsce najczęściej widywany na południu i zachodzie kraju, gdzie wygrzewa się w pobliżu skał lub ukrywa wśród gęstych zarośli. 

Ostatni, a zarazem najdłuższy wąż w Polsce to niejaki wąż Eskulapa (z łac. Zamenis longissimus) Ten sam, który często pojawia się na logotypach szpitali, przychodni medycznych i aptek. Gatunek ten nie jest w naszym kraju liczny i występuje przede wszystkim w Bieszczadach, a jego długość może wynosić od 1,5 do nawet 2 metrów.

To piękny, niejadowity wąż o jednolitym zabarwieniu i niewielkiej, słabo oddzielonej od reszty ciała głowie. Występuje w kolorze jasno-brązowym, miedziano-brązowym i oliwkowo-brązowym. Jaśniejszy jest jedynie spód i podgardle, które u tego gada zabarwione są na żółto. 

Zobacz także: